کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران

کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران یکی از بزرگترین کتابخانه‌های دانشگاهی ایران است که ساختمان آن در دانشگاه تهران قرار دارد. این کتابخانه مجموعه‌ای از منابع در زمینه‌های مختلف پژوهشی از علوم و فنون و ادب را در بردارد. همچنین به گردآوری آثار مربوط به مطالعات اسلام‌شناسی، ایران‌شناسی و شرق‌شناسی می‌پردازد. بخش کتاب‌های چاپی و نسخه‌های خطی از مهم‌ترین بخش‌های کتابخانه دانشگاه تهران است.

تاریخچه تأسیس

کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران، یکی از بزرگترین کتابخانه‌های دانشگاهی ایران در سال ۱۳۲۸ش با مجموعه‌ای شامل ۱۳۲۹ جلد نسخه خطی، اهدایی سید محمد مشکات، استاد دانشگاه تهران تشکیل شد، اما بنای فعلی آن در اول مهر سال ۱۳۵۰ش گشایش یافت. ساختمان کتابخانه با مساحت بیش از ۲۲ هزار متر مربع، دارای نُه طبقه است که شامل دو طبقه زیرزمین، همکف، طبقه اول و ۵ طبقه مخزن کتاب، مطبوعات و اسناد است. وظیفه اصلی کتابخانه در ابتدای تأسیس، گردآوری کتاب‌های خطی و چاپی، اعم از آنچه در ایران یا در کشورهای دیگر منتشر می‌شود، تعیین گردید.

تغییر نام

در سال ۱۳۵۳ش، به منظور گردآوری و نگهداری و سازمان‌دهی انتشارات غیرکتابی که از سازمان‌ها، وزارتخانه‌ها، دانشگاه‌ها و انجمن‌های فرهنگی و مؤسسات و مراکز داخل و خارج از کشور به کتابخانه مرکزی اهدا می‌شد، «مرکز اسناد» کتابخانه دایر گشت و نام آن به کتابخانه مرکزی افزوده شد.

ساختار سازمانی

کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران زیر نظر معاون پژوهشی دانشگاه تهران فعالیت می‌کند و بیشتر به گردآوری منابع تحقیقاتی و آثار مربوط به مطالعات اسلامی، ایرانی و شرقی می‌پردازد.

بخش‌ها

مجموعه کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران، حاوی بیش از یک میلیون مدرک است که در قسمت‌های مختلف نگه‌داری می‌شود:

کتاب‌های چاپی

مهم‌ترین بخش مجموعه، بخش کتاب‌های چاپی فارسی، اردو، پشتو و عربی است که بالغ بر ۳۰۰ هزار جلد بوده و به مرور زمان بر تعداد این مجموعه افزوده می‌گردد. مجموعه کتاب‌های لاتین با بیش از ۱۱۰ هزار جلد از دیگر قسمت‌هاست که بیشتر به زبان انگلیسی و نیز به زبان فرانسوی، آلمانی، روسی، ایتالیایی و برخی زبان‌های دیگر است. در میان کتاب‌های چاپی کتابخانه در زبان‌های مختلف، مجموعه‌های متنوعی شامل موضوعات مربوط به شرق‌شناسی، ایران‌شناسی، اسلام‌شناسی، نسخه‌شناسی و کتاب‌های ادبی و مرجع موجود است.

نسخه‌های خطی

بخش نسخه‌های خطی حدود هفده هزار جلد به زبان‌های فارسی، عربی و ترکی را دربرمی‌گیرد و در آن نسخه‌های کمیاب، نسخه‌های به‌خط مؤلف، علما و مشاهیر و نسخه‌هایی از قرن پنجم هجری قمری وجود دارد. این مجموعه در ۲۱ جلد با عنوان «نسخ­ه‌های خطی کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران» منتشر شده است.

دیگر بخش‌ها

کتابخانه دانشگاه تهران همچنین شامل نشریات ادواری، میکروفیلم‌ها، نسخه‌های عکسی، اسناد و عکس‌های تاریخی، کتاب‌های چاپ سنگی، پایان‌نامه‌های تحصیلی، اسناد و مدارک علمی، نقشه‌ها و کتاب‌های درسی و مراجع و منابع الکترونیکی است.

• نشریات ادواری فارسی: شامل شامل ۲۵۷۰ عنوان مجله فارسی مشتمل بر ۳۰۰۰۰ مجلد صحافی‌شده و ۱۹۳۷ عنوان روزنامه فارسی و عربی مشتمل بر ۸۷۰۰ مجلد صحافی‌شده
• میکروفیلم‌ها و نسخه‌های عکسی: شامل حدود ۸۵۰۰ حلقه میکروفیلم و ۷۵۰۰ جلد نسخه عکسی
• اسناد تاریخی: شامل فرمان‌ها، احکام، نامه‌ها، قباله‌ها، وقف‌نامه‌ها، عقدنامه‌ها، اسناد مالی و غیره
• نقشه‌ها: شامل نقشه‌های قدیم و جدید ایران، استان‌ها و شهرستان‌های مختلف کشور، نقشه‌های جهان و کشورهای مختلف دنیا
• کتاب‌های درسی: شامل مجموعه کتاب‌های درسی مدرسه دارالفنون و کتاب‌های درسی دوره‌های مختلف وزارت فرهنگ قدیم و آموزش و پرورش (از ۱۳۰۶ تا ۱۳۷۰) و بالغ بر ۵۰۰۰ جلد
• منابع و مراجع الکترونیکی: شامل منابع اطلاعات علمی، لوح‌های فشرده همراه کتاب و سی‌دی‌های آموزشی.

بازسازی

ساختمان و فضاهای کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران طی سال‌های ۱۳۷۶-۱۳۷۸ش بازسازی شد. در این بازسازی، ساختمان کتابخانه نوسازی شد و گسترش یافت. همچنین روزآمدشدن خدمات فنی و سازماندهی منابع و مکانیزه کردن اطلاعات نیز صورت گرفت.

پانویس

منابع

• ، تاریخ بازدید: ۲۰ آبان ۱۳۹۹ش.
• مجموعه‌های کتابخانه دانشگاه تهران، سایت کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران، تاریخ بازدید: ۱ بهمن ۱۳۹۹ش.
• معرفی کتابخانه دانشگاه تهران، سایت کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران، تاریخ بازدید: ۱ بهمن ۱۳۹۹ش.

پیوند به بیرون